Spośród zabytków dawnego prawa, które często można spotkać w muzeum lub w terenie, stosunkowo rzadko eksponowana jest gilotyna. Jeżeli już, to można ją napotkać w formie ryciny lub symbolicznej repliki. Gilotyna, którą miałem okazję zobaczyć w Muzeum Wojny w Wietnamie jest jedynym widzianym przeze mnie oryginalnym obiektem tego typu.
Muzeum Wojny, a właściwie w dokładnym tłumaczeniu Muzeum Pozostałości Wojennych (Nha Trung Bay Toi Ac Chien Tranh), znajduje się w Ho Chi Minh (dawna nazwa tego miasta to dużo bardziej kojarzący się z wojną wietnamską Sajgon). W zachodnim świecie, przyjęta jest nazwa Wojny w Wietnamie bądź II Wojny Indochińskiej, w Socjalistycznej Republice Wietnamu cały konflikt funkcjonuje jako Wojna Amerykańska bądź Agresja USA na Wietnam, niemniej jednak każdy wie o którą wojnę chodzi.
Muzeum składa się z dużego budynku, dawniej administracyjnego obiektu francuskich władz, następnie amerykańskiego wojska oraz części zewnętrznej z wyeksponowanym dużym uzbrojeniem. Zasadniczy budynek składa się z kilku sal, gdzie eksponaty (broń, umundurowanie, drobne wyposażenie, beczki po słynnym środku chemicznym Agent Orange) zestawione są z ogromną liczbą najczęściej drastycznych zdjęć. W zewnętrznej części muzeum zwracają uwagę rozmieszone na placu samoloty, helikoptery i transportery używane przez armię amerykańską.
Drugą częścią zewnętrznej wystawy, jest rekonstrukcja więzienia (bo sam teren nigdy nie był więzienny), w którym rząd Wietnamu Południowego czyli państwa istniejącego na tym terenie w latach 1955-76, przetrzymywał więźniów politycznych. Dokładnie odtworzone są tzw. tygrysie klatki, w których więźniowie przetrzymywani byli w niewygodnych pozycjach, a każdy ruch groził okaleczeniem przez drut kolczasty, w oszklonych gablotach wyłoźono pałki i pejcze. Stosowane tam dyby zostały wyeksponowane wraz z manekinem imitującym wynędzniałego więźnia.
W osobnym pomieszczeniu znajduje się gilotyna pochodząca z początków XX wieku, czyli jeszcze z czasów kolonii francuskiej. Gilotyna pierwotnie znajdowała się w dużym więzieniu w Sajgonie przy ulicy Lagrandière (obecnie ulica Ly Tu Trong). Jest to duży obiekt o wysokości 4,5 m, wykonany w większości z drewna, największym elementem metalowym jest charakterystyczne dla gilotyny skośne ostrze. Waga metalowego ostrza to 50 kg. W czasie wojny wietnamskiej gilotyna była transportowana do różnych prowincji południowego Wietnamu, gdzie wykonywano na niej wyroki śmierci na skazanych za komunistyczną działalność. Ostatnim skazanym straconym na eksponowanej w Muzeum Wojny gilotynie był Hoang Le Kha.
Hoang Le Kha (1916-1960) był rewolucjonistą i działaczem Komunistycznej Partii Indochin, gdzie pełnił ważne funkcje, aresztowany w marcu 1959 przez władze Południowego Wietnamu i osadzony w więzieniu Chi Hoa w Sajgonie, został osądzony przez trybunał wojskowy 2 października 1959 i skazany na śmierć. Stracony na gilotynie w Tam Hap o 5 rano 12 marca 1960 roku. Był to jednocześnie ostatni w Wietnamie wyrok śmierci wykonany na gilotynie. Hoang Le Kha został pośmiertnie odznaczony przez władze Socjalistycznej Republiki Wietnamu tytułem Bohatera Sił Zbrojnych, a obecnie kilka szkół nosi jego imię.
Szczegółowe informacje dotyczące gilotyny pochodzą z tablic informacyjnych znajdujących się w pomieszczeniu gdzie obiekt jest eksponowany.
Nadesłał: Tomasz Marusa