We wrześniu 2010 r. otrzymałem zapytanie dotyczące zweryfikowania informacji na temat istnienia nieznanego kamiennego krzyża w miejscowości Długie (niem. Langheinersdorf) w rejonie Żagania. Jednocześnie powstała sugestia, że może to być zaginiony obecnie krzyż z miejscowości Urzuty. Sprawdziłem w posiadanych przez siebie materiałach i nie odnalazłem danych na temat krzyża we wsi Długie, natomiast potwierdziłem, że istniał dawniej obiekt w miejscowości Urzuty. W uzupełnienia dodam, że krzyż z miejscowości Urzuty (gm. Nowogród Bobrzański, pow. Zielona Góra) odkryty został 10 maja 1980 r. i około 1991 r. ponownie zaginął. Opis tego krzyża z miejscowości Urzuty – „tkwił on zasypany po ramiona, omszały i szczelnie zasłonięty krzakami na lewo od południowego wejścia do rujnowanego kościoła. Mierzył: 53 x 67 x 21 cm, piaskowiec i miał wyryte dwie pionowe linie. Ramiona i głowa krzyża zlewały się w kształt trójkąta, być może była to niedokończona górna aureola”.
Zaciekawiłem się jednak tym tematem a odszukanie tego nowego kamiennego krzyża byłoby bardzo wskazane uwzględniając, że miejscowość Długie [gm. Szprotawa, pow. Żagań, woj. lubuskie] nie była wzmiankowana w przedwojennej literaturze dotyczącej pomników dawnego prawa karnego. W dniu 23 września 2010 r. pojechałem do miejscowości Długie celem odszukania tego obiektu. Zadanie jednak nie było tak łatwe, jak początkowo sądziłem, ponieważ nie odnalazłem go ani przy miejscowym kościele ani w okolicach cmentarza. Natomiast we wschodniej części wsi natknąłem się na ruiny średniowiecznego gotyckiego kościoła, więc w otoczeniu tych ruin i otaczającego muru z kamiennych otoczaków podjąłem poszukiwania. W pierwszej kolejności rozpocząłem sprawdzanie części zewnętrznej muru, ale nie odnalazłem tam żadnego kamiennego krzyża. Postanowiłem następnie spenetrować część wewnętrzną muru. Penetracja i poszukiwania były bardzo utrudnione uwzględniając, że niemal cały wewnętrzny teren pokryty jest gęstymi zaroślami. Po dłuższych poszukiwaniach udało mi się jednak odnaleźć ten kamienny krzyż, co sprawiło mi dużą satysfakcję.
Krzyż o wymiarach 57x55x15 cm wykonany został z piaskowca. Wysokość całkowita krzyża jest większa gdyż część trzonu tkwi w gruncie poniżej podstawy muru z kamiennych otoczaków. Krzyż został wstawiony w wewnętrzną części muru otaczającego teren wokół ruin średniowiecznego kościoła, dokładnie w osi głównej tego kościoła od strony zachodniej. Dane GPS: N-51o39’04,54”, E-15o39’48,58”. Zaciekawił mnie fakt, że na krawędziach tego kamiennego krzyża widoczne są pozostałości zaprawy wapiennej, co wskazuje, że krzyż ten był już poprzednio wmurowywany.
Przekazana informacja od p.Uwe Stößela z miasta Saalfeld (Niemcy) okazała się prawdziwa i przyczyniła się do odkrycia następnego kamiennego krzyża. Kształt tego obiektu i jego pierwotne wykorzystanie (wmurowywanie w ścianach) świadczyć może o jego religijnym, pamiątkowym lub epitafijnym przeznaczeniu. Krzyż ten nie nosi typowych znamion dla kamiennego krzyża z grupy zabytków związanych z dawnym prawem (krzyże pojednania) i raczej jest pomnikiem o innym charakterze.
Nadesłał: Stanisław Zobniów