Miecze katowskie są nierozerwalnie związane (nie tylko) ze średniowiecznym i nowożytnym prawem kryminalnym, ale także interesującymi przedmiotami dla miłośników historii. Znana jest duża liczba podań i legend o mieczach służących do dekapitacji przestępców. Jeśli jednak rozdzielimy romantyczne opowieści od prawdy historycznej, mamy do czynienia z narzędziami służącymi do wykonywania wyroków, wywodzącymi się z broni siecznej. Jako narzędzia prawa, mają szereg specyficznych symboli i są niezwykle interesującymi przedmiotami do badań.
Miecze katowskie są dziś eksponatami w wielu muzeach, pałacach i na zamkach. Duży zbiór tego rodzaju narzędzi egzekucji w Czechach znajduje się w zbiorach renesansowego pałacu/zamku w miejscowości Opočno, leżącej w Kraju Královéhradeckém, w powiecie Rychnov nad Kněžnou (pol. Rychnów nad Knieżną). Znajduje się w nim pokaźny zbiór średniowiecznej i nowożytnej broni, w którego skład wchodzi 12 mieczy katowskich, przeważnie pochodzenia niemieckiego i francuskiego. Przed kilku laty miałem okazję te miecze zobaczyć i wykonać ich dokumentację, zarówno opisową, jak i fotograficzną.
W listopadzie 2012 roku dzięki uprzejmości pracowników pałacu w Opocznie, mogłem poświęcić trzy godziny na inwentaryzację znajdujących się tutaj mieczy, wraz ze zdobiącymi je detalami. Bardzo interesującym doświadczeniem była identyfikacja znaków mieczników i zdobiących miecze rytów i znaków. Zwrócono też uwagę na jakość ich wykonania oraz materiał, który posłużył do ich wykucia. Te miały dawniej wpływ podczas użycia miecza do wykonania egzekucji, wraz z predyspozycjami wykonującego wyrok kata. Podczas inwentaryzacji miecze oraz ich poszczególne elementy, tj. głownia, jelec, jak i jeśli się zachowała to pochwa zostały zmierzone. Następnie wykonano ich szczegółową dokumentację fotograficzną. Po wykonaniu tych czynności, miecze wróciły na ekspozycję. Wynikiem trzygodzinnej pracy w zbrojowni w pałacu w Opocznie jest kompletna dokumentacja fotograficzna. Ich szczegółowym omówieniem zajmę się w jedym z kolejnych artykułów, ponieważ kwestia ta wymaga drobiazgowych badań, a zaprezentowany tekst ma jedynie zasygnalizować istnienie tych interesujących przedmiotów związanych z dawnym prawem karnym.
Nadesłał: Ivan Vokáč